Qirg’iziston prezidenti Almazbek Atambaev Manasga haykal o’rnatishlikka chaqirganligi uchun o’ziga diniy oqim namoyondalarining biri tomonidan alla qachon jihod e’lon qilinganligining bayonotini berdi.
Atambaev 3 aprel kuni bir studentning diniy ta’limot muammolari hususidagi savoliga javob bera turib, din oxirgi o’n yillarda o’z holiga tashlab qo’yilganini aytdi. “Agar biz xozir din masalasi bilan shug’ullanmas ekanmiz, katta balo ro’y beradi”, – dedi u.
“Chiroyli iboralar ostida mamlakatga terrorchilik maqsadlarini ko’zlagan turli oqimlar kirib kelmoqda, – dedi prezident. – Biz qirg’izistonliklar hanafiylarmiz, ko’pchilik buni hatto bilmaydi ham. Hanafiylarning asosiy o’zgachiligi – sabrlilik. Mazhab asoschisi, kim gunohkor ekanligini faqat Alloh hal qiladi, degan edi. Ba’zi oqimlarda esa kim gunohkor ekanligini insonlar o’zlari hal qilib ularga qarshi jihod e’lon qilishadi”.
Din hususidagi masalani, prezident, mudofaa Kengashi yig’iniga kirgizishlikka va’da berdi.
“Gohida muftiyotdagilar qaysi bayramni nishonlashlik keragu, qaysisini nishonlab bo’lmasligi haqida aytishadi. Ba’zi kimsalar madaniyat bilan dinning farqiga bormaydilar”, – qayd qildi Atambaev.
Turkiston:
Ilgari Atambaev, Takabaev va boshqa xozirdagi xokimiyat vakillari muxolifotda bo’lganlarida, din va dindoshlari xaqida boshqacharoq fikrda edilar.
Lekin bu insonlarning o’rinlarida o’tirgan ilgarigilari xam, shularning pozitsiyalaridan turib, dindosh birodarlariga ko’p ozorlar berishgan.
Bularning shu xarakatlaridagi deyarli o’zgarmay kelayotgan musulmonlarga qarshi strotegiya, xammasida bizlarga qarshi deyarli bir xil fikr paydo bo’laverganidan emas. Balki ular o’zgargani bilan, ularni shu ishlarga unday oladigan, bizlarning ustilarimizda xar xil tarmoqladan bosimlar bera oladigan kufr quvvatlari o’zgarmay kelishayotganidan.
Ular Qirg’iz xukumati kabi kichik va zaif davlatlarni siyosiy, iqtisodiy va xarbiy tomonlama o’zlariga muxtoj bo’ladigan vaziyatlarni paydo qiladilar.
Atambaevga nisbatan suiqast elon qilish masalasi esa, bu fuqorolarning bir birlaridan olishi vojib bo’lgan qasos yoki xun olish xaqqida bo’lsa kerak. Asosiy jabr ko’rayotganlar Xizbut taxrir yigitlari bo’layotganidan, biz bu masalaga shunday qaraymiz.
Biz bu va shu kabi barcha shar’iy xukmlarni inkor qilmaymiz, aksincha ularni xayotda amal qilishligimiz vojib deb bilamiz. Lekin xar bir xukmning ijro qilish tariqati (yo’li) xam vojib ekanligidan, OLLOXga osiy bo’lmaslik uchun o’sha tariqatdan zarracha og’maslikni o’zimiz uchun xayotiy masalaga aylantirdik.
Demak shaxs yoki jamoa’, davlat tomonidan qilinishi vojib bo’lgan ishlarni, amalga oshirishi mumkin emas. Xolis odam saytimizdagi tabanniy qilingan kitoblarni o’qib, shu fikrlarimiz tasdiqini topishi mumkin.
Din bilan madaniyat o’rtalaridagi farq xaqida, biz shunday deymiz.
Madaniyat ikki xil bo’ladi: xos va umumiy madaniyat.
Xos madaniyat biror bir din yoki mabda’ga aloqasi bor bo’lib, boshqalarga uning tegishli tomoni bo’lmaydi. Masalan xayit bayramlarining Islomdan boshqaga aloqasi yo’q. Rojdestvoni xristianlardan boshqaga aloqasi yo’q bo’lganidek. Shu kabi xos madaniyatlarni bir birlariga majburlab tiqishtirishga bo’lgan xarakatlar esa, shu din yoki mabda’ni boshqa din vakillariga majbur tiqishtirish xisoblanadi.
Umumiy madaniyat esa, birorta din yoki mabda’ga aloqasi bo’lmagan madaniy shakllar yoki ananalar kiradi. Masalan G’arb madaniyatidan bo’lgan stol stullarni bizlarga kirib kelishi, dinga aloqasi bo’lmagan milliy kiyimlar….
