Sapar Isakov Qozogʻiston tomonidan chegarada joriy etilgan kuchaytirilgan nazorat vaqtinchalik chora ekanligiga umid bildirdi
Qirgʻiziston bosh vaziri Sapar Isakov 3 noyabr kuni Toshkentda boʻlib oʻtgan MDH mamlakatlari hukumat rahbarlari kengashining navbatdagi yigʻilishida chiqish qildi. Hukumat maʼmuriyatining axborot taʼminoti boʻlimi tarqatgan xabarga koʻra, Sapar Isakov oʻz chiqishida Qozogʻiston bilan chegaradagi vaziyatga ham eʼtibor qaratdi.
“Afsuski, bugungi kunda MDHning ayrim mamlakatlari tomonidan tovarlarning erkin tranziti printsiplariga amal qilinmayotgani bois erkin savdo zonasi faoliyat yuritayotgani haqida gapirish qiyin”, -dedi Isakov.
Sapar Isakov yigʻilish ishtirokchilariga “Qozogʻiston tomoni oʻzining tranzit afzalliklaridan foydalanib, 2017 yilning 10 oktyabridan boshlab Qirgʻizistondan tranzit orqali Qozogʻiston hududiga oʻtishda Qirgʻiziston va xorijiy mamlakatlar fuqorolariga, Qirgʻiziston va xorijiy yuk tashuvchilarga sunьiy toʻsiq oʻrnata boshlaganini” maʼlum qildi:
Qirgʻiziston-Qozogʻiston davlat chegaralarining barcha perimetrlari boʻyicha Qozogʻiston tomonidan yuk mashinalarining toʻplanib qolgani qayd qilingan, bu mashinalar chegaradan oʻtishda murakkabliklarni boshdan kechirmoqda. Har kuni 500 dan 600tagacha yuk avtomashinasi navbatda turibdi. Bitta transport vositasini chegaradan oʻtishi uchun besh kun ketmoqda, bunga TIR-kornetning tranzit yuklarni maxsus bojxona terminalarida ortiqcha asossiz tekshiruvlar kirmaydi.
Sapar Isakov, “uchinchi mamlakatlardan xalqaro savdo bitimlari asosida Qirgʻizistonga kelayotgan va muhrlangan temir yoʻl vagonlarining toʻxtatilayotgani va tekshirilayotgani bilan bogʻliq faktlar koʻzga tashlanayotganini” ham maʼlum qildi. Bosh vaziri oʻz soʻzining yakunida, “Qirgʻiziston hukumati Qozogʻiston tomonidan joriy etilgan kuchaytirilgan nazorat vaqtinchalik chora ekanini va bu masala yaxshi qoʻshnichilik va birodarlik doirasi asosida hal qilinishiga umid qilishini” bildirdi.
Turkiston:
Bundan tashqari Qirgʻiziston YevroOsiyo ittifoqiga va butun dunyo savdo uyushmasiga (VTOga) ham maktub yoʻlladi. Bu tashkilotga har ikkala davlat ham aʼzo ekanligi sababli, chegara tartibi haqidagi rezolyutsiyalar Qozogʻiston tomonidan buzilayotganidan shikoyat qildi. Lekin yuqoridagi tashkilotlar tomonidan hozirgacha biror joʻyali natija yoki munosabat yo bir ish harakat sezilgani yoʻq.
Aslida bu tashkilotlar yuz berayotgan jarayondan avvaldan xabardor. Ularning bu qonunbuzarlikka aralashishlari uchun ularga arz bilan murojaat qilishning ham hojati yoʻq edi. Chunki xalqaro tashkilotlar oʻz qonun qoidalarini oʻzlari himoya qilishlari kerak. Negaki ular bir necha davlatlar oʻrtalarida shu xizmatni, yaʼni oʻzaro aloqa va munosabatlarni yengillatib berish uchun tuzilgan. Bu xalqaro tashkilotlarning deyarli barchasi, oʻziga aʼzo davlatlar uchun teng huquqli shartlarini kafolatlab berish majburiyatini oʻz zimmasiga oladi.
Lekin voqeda unday emas. Aksincha har bir xalqaro tashkilot qaysi yetakchi davlat tarafidan tuzilgan boʻlsa, oʻsha davlatga tobedir. Masalan: “BMT” AQSh tomonidan boshqariladi. AQShning olamiy nufuzi kuchli ekanligi sababli, bu tashkilot ham dunyoda eng taʼsirli tashkilot boʻlib turibdi. Tabiiyki bu tashkilot faqat AQShning manfaatlari asosida ish olib boradi. AQShning manfaatini himoya qilish uchun olamiy sistemani va xalqaro siyosatni yoʻnaltirishga harakat qiladi. Yangi mustamlaka davlatlarni qoʻlga kiritishi uchun AQShga yoʻl ochib beradi. BMTga aʼzo davlatlar ichida bir qator yirik, quvvatli mustaqil davlatlar ham bor. AQSh ularga xalqaro siyosatda bir qator imtiyozlar berish bilan ularni oʻziga tobe qilib keladi. Ularning olamda olib borayotgan qabih va iflos mustamlaka harakatlariga va oʻzlariga tobe boʻlgan zaif davlatlarga qarshi olib borayotgan jirqanch siyosatlariga eʼtibor bermaydi. Hatto bu davlatlar BMT rezolyutsiyalarini va xalqaro inson huquq normalarini buzib kelishayotgan taqdirda ham.
Qirgʻiziston Qozogʻiston ustidan har xil xalqaro tashkilotlarga shikoyat qila boshladi. Xalqaro tashkilotlar esa, rasmiyatchilik uchun biror xat yozib qoʻyish bilan norozilik bildirib qoʻyishi mumkin. Lekin Qozogʻistonning Rossiya uchun ahamiyati va taʼsiri oʻta kuchli. Qozogʻiston Qirgʻizistondan har tomonlama bir necha barobar kuchli va strotegik ahamiyatga ega. Demak har qanday xalqaro tashkilot unga shu ahamiyatidan kelib chiqib muomala va munosabat bildiradi. Yoki shunchaki rasmiyatchilik bilan cheklanadi.
Bu kabi muomalalarga dunyoda son sanoqsiz misollar keltirish mumkin. Amerikaning Iroqqa va Avgʻonistonga asossiz bostirib kirishi, Rus harbiylarining Suriyani qatliomm qilishi, Falastinda Yahudlar musulmonlarni tahqirlab kelishayotgani haqida Falastin mamuriyati tomonidan yuzlagan shikoyatlarning etiborsiz qoldirilishi, Myanьmadagi musulmonlarni qatli omm qilinishi! Bularning barchasi BMT tomonidan etiborsiz qoldirildi. Chunki bu bosqinchilik va qatliommlar yetakchi davlat yoki xarqaro siyosatga nisbatan taʼsir quvvatiga ega yirik davlatlar tomonidan uyushtirilgan!!
Xalqaro siyosat boshi berk koʻchaga kirib qolgan. Demokratiyaga asoslangan kapitalistik olamiy boshqaruv sistemasi izdan chiqib, oʻz qadriyatlarini oʻzi toptay boshladi. Yaʼni olamiy boshqaruv sistemasi, oʻz mafkurasi bilan dunyoni boshqara olmay qoldi. Gʻarb davlatlari bilan boshqa yurtlar oʻrtasidagi imtiyozlar va insonlarning yashash darajasida katta farqning paydo boʻlib borayotgani hamda teng huquqlilik asosi buzulib, zulmlar haddan ziyod kuchayib borayotgani ularning aqidalari, shu aqidasiga asoslangan mafkura va sistema (mabda)larining yaroqsiz ekanligidan kelib chiqyapti. Ular esa, buni yashirmoqchi boʻlishyapti.
Demak, Qirgʻiz Qozoq chegara muammosi, chegaraning mavjud boʻlib turishining oʻzidan kelib chiqmoqda. Yaʼni islomiy mamlakatlar oʻrtalarida chegara boʻlishi joiz emas! Bu sunʼiy chegaralar, kufr sistemasi oʻzining chirib bitgan tuzimiga dunyoni boʻyin sundirib turishda oʻta ahamiyatli va juda kuchli rol oʻynaydi. Yuqorida shunga misol sifatida, Qirgʻiziston bilan Qozogʻiston bir biri bilan kelisha olishmay kufr tashkilotlariga murojaat qilishayotganini koʻrib turibmiz. Demak, xalqaro siyosat, mustamlaka davlatlar ustidan oʻz manfaatlarini roʻyobga chiqarish uchun xohlagan paytida ular oʻrtalaridagi chegaralar muammosini chiqarishi va hatto bu ishni ular oʻrtalarida harbiy urush paydo qilishgacha olib borishi mumkin. Qozoq va Qirgʻiz prezidentlari esa, oʻzlaridagi kibr va shaxsiy ambitsiyalarini jilovlay olmay, xalqining iqtisodiy qiyinchiliklarini yanada kuchaytirib borish bilan bir qatorda, mamlakatlarini kufr sistemasiga tobeligini oshirib borishyapti!