بسم الله الرحمن الرحيم
HAQIQAT KERAKMI, JIDDIYMISAN? (1 qism)
Haqiqatlar aql bilan topiladi, tekshiriladi. Kimda kim aqlini ishlatmasdan turib ham haqiqatni bilaman desa, xomhayollik qilibdi. Kimningki aqli yoʻq boʻlsa yoki zaif boʻlsa, unday inson haqiqatlarni topa olmaydi. Aqli boʻla turib uni ishlatmagan odam ham haqiqatlarni anglamaydi. Masalan: “Er shari oʻz oʻqiga nisbatan har bir sekundda 465,1 m. masofaga aylanadi, bir deganingizda salkam 500 metr masofani bosib oʻtgan boʻladi” degan haqiqatni aql ishlatmagan inson darhol inkor qiladi, ustingizdan kuladi; “samalyotdan ham tez yuradimi, bunday tezlikda yer yuzidagi hech narsa qolmadi-yu, munkinmas….”. Lekin buni aql yordamida tekshirib koʻrsa, “aql koʻzi” bilan bu haqiqatni koʻradi va tasdiqlaydi, yaʼni Quyoshga nisbatan tekshirsak, u soat 13:00da tikkada turgan boʻlsa, 24s.dan keyin yana tikkada turadi, shu vaqt ichida aylanasi 40 mingdan oshiqroq boʻlgan masofani 1674,4km/s. bilan bosib oʻtganini bilamiz. Shuning uchun haqiqatlarni tushunishda yoki uni topishda “aql” asosiy shart.
Avvalo oʻzimiz yashab turgan Yerni haqiqatini bilishdan boshlashimiz kerak. Chunki uni haqiqatini aniqlamasdan turib undagi oʻz oʻrnimizning haqiqatini bilolmaymiz. Masalan: bir uyda yashayapsiz, u otangizdan qolgan yo oʻzingiz qurgansiz. Demak u sizniki. Yoki bir uyni sotib oldingiz, unda ham bu uy meniki deya olasiz va xohlagandek tasarruf qilasiz. Sizga qarshilik qilgan inson bilan hujjatlashsangiz albatta yutib chiqasiz. Ammo siz yashab turgan oʻlka kimniki? Bizniki deyishligingiz uchun hujjat qani? Aslida butun koinot, shular qatori Yer ham Alloh Taoloniki. Bu haqiqatni ham shartlashganimizdek, aql asosida tekshirib chiqamiz: Yer oʻz oʻqi atrofida aylanib turadi, toʻgʻrimi?! Demak, aql shu ikkisi toʻgʻrisida ishlash kerak, shunda yorqin fikrlash boʻladi, chunki Yerning qonuni ham unga bogʻliq narsa. Endi bu qonunni egasi bormi yoki yoʻqmi? Bor boʻlsa, U jonlikmi yoki jonsiz narsami? Aql aytadiki; egasi yoʻq birorta qonun mavjud emas va qonun oʻlikdan ham chiqmaydi. Balki har bir qonunning tirik bir egasi boʻlishi shart, qonunlashtirilgan har qanday narsa oʻsha qonun asosida, undan keyin vujudga keladi. Bunga juda koʻplab misollar keltirish mumkin. Demak, shu qonuning Egasi tomonidan “Er” va butun Koinot vujudga kelgan va U Zotning ismi Alloh Taolodir.
Bu aql topgan birinchi haqiqat. Bu haqiqatni aqli boʻla turib, uni ishlatmagan odam ham, aqli yoʻqlar ham anglamaydi. Bunday insonlar butparastlikni, ateizmni yoki agnostitsizmni oʻzlari uchun eʼtiqod qilib olishadi. Undaylar hayotda haqiqatlarni bilolmay juda qiynlishadi va oʻzlariga ergashgan insonlarni ham adashtiradi. Ayniqsa, Mars(agnostik eʼtiqodida) Sariyevga oʻhshagan ekspert boʻlsa, minglagan insonlarni boshini aylantiradi. Masalan; ustoz Chubak hojini va Tursunbay Bakr oʻgʻlini AQShni proyektini amalga oshirib beruvchilar degan ahmaqona gapiga kim ishonadi? Agar Obama butun AQShni beraman desa ham ustoz Chubak hoji va Tursunbay Bakr oʻgʻli iymonidan, yaʼni nomozidan vos kechmaydi-yu! Bunday toʻhmat bilan nimalarni maqsad qilgan? Shuning uchun aqlini ishlatgan odamni kofir ham alday olmaydi. Lekin aqli ishlamaydiganlar yoki aqli zaiflar yaxshi niyat bilan ham balolar keltirishi mumkin.
Abu Zar.