Bishkekda avtoturargohlar narxini 100 somgacha ko‘tarish taklif qilindi
Bishkek shahar hokimligi shaharning asosiy ko‘chalarida munitsipal avtoturargohlar va to‘xtash joylari tashkil etib, uning to‘lovlarini 100 somgacha oshirishni taklif qildi. Bu masaladagi hokimlik tashabbusi jamoatchilik muhokamasiga qo‘yildi.
Taklifga ko‘ra, avtomobil to‘xtash joylarining xizmatlari uchun soatlik to‘lov joriy qilinadi. Shaharning markaziy qismida avtoturargohning birinchi soati uchun to‘lov 25 som, keyingi soatlar uchun esa 40 somdan 100 somgacha tarif belgilanishi rejalashtirilgan.
Ayni paytda Bishkekda 683 ming avtomobil ro‘yxatga olingan. Bundan tashqari, har kuni boshqa viloyatlarda ro‘yxatdan o‘tgan minglab avtomashinalar shaharga kirib-chiqadi. Hozirgi tarif rasman 25 som sifatida tasdiqlangan.
Bishkek shahar hokimligi bundan avval ham Vazirlar Mahkamasiga bir qator to‘lovlar joriy etish loyihasini taqdim etgan edi. Loyihaga ko‘ra, boshqa viloyatlar va xorijda ro‘yxatdan o‘tgan avtomashinalardan Bishkek shahariga kirish to‘lovini undirish hamda ijaraga olingan elektroskuter kabi transport vositalaridan va shaharga kelayotgan sayyohlardan mablag‘ undirish taklif qilinadi.
Bundan tashqari, Bishkek hokimligi O‘sh va Bishkek shaharlari ko‘chalarida “avtomobillarni ko‘chaga jadval (grafik) bilan chiqarish” loyihasini ham taklif qilgan edi. Loyihaga ko‘ra, jadvalini buzgan jismoniy shaxslar 1000 som, yuridik shaxslar esa 5000 som miqdorida jarimaga tortiladi.
Qirg‘iziston hukumati iqtisodiy o‘sish haqida og‘iz ko‘pirtirayotgan bo‘lsada, biroq budjetni oddiy xalqdan olinadigan soliq va to‘lovlarni ko‘paytirish bilan to‘ldirmoqda. Oxirgi ikki oy ichida bir qator soliq va to‘lov turlarini joriy etish taklif etildi. Yo‘l harakati qoidalarini buzganlarni aniqlash uchun dronlardan foydalanish, avtomobillar va uylarni sug‘urtalash, elektr energiyasi, issiq suv va issiqlik narxini 3 barobarga oshirish shular jumlasidan.
Ammo Islomiy tuzumda davlat o‘z ishlarini yuritish uchun soliq solishga ehtiyoj sezmaydi. Zero, u o‘z faoliyatini amalga oshirish uchun yer va ko‘chmas mulk kabi davlat mulklaridan foydalanadi. Xalqning umumiy manfaatlari bilan bog‘liq ehtiyojlar uchun omma mulki hisoblangan umumiy mulkdan sarflanadi. Masalan, maktablar, universitetlar, shifoxonalar, yo‘llar, aeroportlar qurilishi umumiy xalq manfaati uchun bo‘lib, bularga umumiy mulkdan sarflanadi. Ya’ni, oltin, neft, gaz, temir, uran kabi tabiiy boyliklardan olingan foydalar shu sohalarga sarflanadi.
Qolaversa, Islom boylikning bir hovuch odamlarning qo‘lida to‘planishiga yo‘l qo‘ymaydi. Shu bilan birga, kambag‘al va muhtoj odamlar ham soliq to‘lab, qiyin ahvolda qolmaydi. Balki daromadi ma’lum miqdorga yetgan kishilardangina zakot olinadi. Musulmonlar Zakotni ibodat sifatida mamnuniyat bilan berishadi. Zakotdan yig‘ilgan mol-mulklar baytulmoldagi boshqa mol-mulkka aralashtirilmaydi, alohida saqlanib, Alloh Taolo “Tavba” surasida aytgan sakkiz toifa kishiga taqsimlanadi. Alloh taolo aytadi:
إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَاِبْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنْ اللَّهِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ
“Albatta, sadaqalar (ya’ni, zakotlar) Alloh tomonidan farz bo‘lgan holda, faqat faqirlarga, miskinlarga, sadaqa yig‘uvchilarga, ko‘ngillari (Islomga) oshna qilinuvchi kishilarga, bo‘yinlarni (qullarni) ozod qilishga, qarzdor kishilarga va Alloh yo‘lida (ya’ni, jihodga ketayotganlarga) hamda yo‘lovchi musofirlarga berilur. Alloh bilim va hikmat sohibidir”. (Tavba: 60).
Demak, Islomda kapitalistik tuzumdagi kabi doimiy ravishda soliq solish va to‘lovlar talab qilish joiz emas. Shunday ekan, musulmonlar bunday soliqchi hukumatlarning zulmidan qutulish uchun dunyo va oxiratda azizlikka yetkazuvchi Allohning hukmlari bilan yashashga shoshilishlari lozim!
Mumtoz Mavarounnahriy