Tojikiston chegaradagi vaziyat boʻyicha Qirgʻizistonga norozilik notasi yubordi
Tojikiston tashqi ishlar vaziri chegaradagi muammolar oqibatida har ikki tomondan 4 nafar chegarachi halok boʻlgani uchun Qirgʻiziston tomonga norozilik notasi yubordi. Tojikiston TIV ixtilofli yerlarda avvalgi kelishuvlarga xilof ravishda nomaʼlum qurilishlar qura boshlagani uchun Qirgʻiziston hukumatiga norozilik notasi orqali oʻz noroziligini bildirganini aytdi. Manba “Azattыk unalgыsы”.
Qirgʻiziston hukumati esa aksincha, chegara muammosidan jumbushga kelgan xalq va millatdagi keskinlikning oldini olish orqali ushbu muammoni tinch muzokara yoʻli bilan hal qilishga harakat qilyapti. Bu haqida Qirgʻiziston hukumatining rasmiy vakillari va DXXQ (gknb) matbuot boʻlimi xodimlari rasmiy matbuot orqali bayonot berishdi. Bundan tashqari barcha matbuot vositalari tomonidan tarqatilayotgan chegaraga aloqador xabar va bayonotlarga DXXQ tomonidan blok qoʻyib borilyapti.
Tojikiston bu muammodan qanday manfaat koʻrishi mumkin. Biz bilamizki, ixtilofli yerlarga noqonuniy qurilishlar Tojikiston tomonidan ham qurib borilyapti. Shuningdek koʻrib turibmizki, Tojikiston hukumati muammoga agressivroq yondoshib, Qirgʻizistonga bosim oʻtkazish asosida ish olib boryapti. Bundan xulosa qilish mumkinki, Tojikistonning orqasida xalqaro siyosatga taʼsiri bor yirik tashqi kuchlar turibdi. Bir qator mustaqil ekspertlar ham, shu tahlilga suyangan holda oʻz fikrlarini bildirishmoqda.
Tojikistonning chegara muammosi ustidan matbuot kurashi uyushtirib Qirgʻizistonga bosim oʻtkazishga harakat qilayotganidan xulosa qilish mumkinki, uning ortida koʻproq Rossiyaning manfaati bor. Shu ishning ortidan chegara muammosidan Botkenda jarohat olgan fuqorolarning qarindosh urugʻlari jumbushga kelib, Bishkek va yana boshqa shaharlarda bir qator norozilik aktsiyalari uyushtirishdi. Baʼzi namoyishlarda Qantdagi Rossiyaning aviabazasini Botkenga koʻchirish kerakligi yoki bazani ikkiga boʻlib, yana bir Rossiyaning harbiy bazasini oʻrnatish kerakligi haqida mavzular koʻtarildi. Qirgʻiziston kuch organlari bu namoishchilarni kuch bilan tarqatishga harakat qildi.
Yuqoridagi vaziyatlardan xulosa (tahlil) qilish mumkinki, Tojikistonning Qirgʻizistonga bosimli harakatlari ortida Rossiyaning manfaatlari yotibdi. Rossiya Qirgʻizistonning janubiga ODKB nomidan oʻzining yana bir harbiy bazasini oʻrnatib olmoqchi. Qariyib bir yil ilgari boshlangan bu harakatlar amalga oshmay keladi. Shundan buyon aynan Botken chegara hududida keskinliklar uyushtirilib kelinyapti. Xalqning oʻzi hech qachon oʻz holicha bir biriga qarshi kurashga kirmaydi. Bu tasdiqlangan siyosiy qoida! Xalqlar millatlar oʻzlarini vatanparvar hisoblagan yoki millatchi provokator kuchlar, fikrlar va yetakchi toʻda taʼsiri ostidagina jumbushga keladi.
Demak Oʻrta Osiyo davlatlari oʻrtalaridagi chegaralar va atayin qoldirilgan ixtilofli yerlar, mustamlakachi davlatlar tomonidan ataylab amalga oshiriladi. Bu ixtilofli hududlar har ikki tomonga ham keragi yoʻq! mustamlakachi davlatlar ushbu hududlardagi oʻz manfaatini roʻyobga chiqarib olishda mazkur ixtilofli hududni keskinlik maydoniga aylantiradi. Buning uchun ikki qardosh, dindosh xalq oʻrtasidagi kufr chizib bergan chegara va shu chegarani tan olgan xudbinlik asosidagi mintalitetimizdan foydalanadi! Ular chegaraning tarixiy hujjatlarida chegara chiziqlarini bir necha xil qilib belgilab, har ikki tomondagi xoin hokimlar vositasida arzimas mavzularda oʻzaro pretsipial kelishmovchiliklar paydo qilishadi. Xalqni ham jumbushga keltirish maqsadida millatchilik va qalbaki vatanparvarlik fikrlaridan foydalanadi. Natijada xalq nazdida oʻz mintaqasini qoʻriqlash gʻarizasidan kelib chiqqan mintalitet paydo boʻladi.
Shunday ekan, biz musulmonlar vaziyatni islomiy mafkuraviy, yaʼni har bir ishimizni oxiratimiz asosiga qurib, jamiyatimizda islomiy muhit, mintalitet paydo qilishga daʼvat ishlarini kuchaytirmasak gunohkor boʻlamiz. Chunki barchamiz anglab turgan holat shuki, kufr oʻz manfaatlari yoʻlida jamiyatda musulmonlararo harbiy toʻqnashuvlar paydo qiluvchi muhit paydo qilib boryapti! Bu iflos muhitni faqat islomiy mafkuraviy (amallarimizni aqidamizga bogʻlash) birodarlikni mustahkamlash asosidagi iymoniy muhitdan kelib chiqqan mintalitet (urfi omma)gina saqlab qola oladi. Boshqa barcha yoʻllar botil boʻlib, ular faqat vaziyatlarni battar chigallashtirib borayotganiga guvoh boʻlib kelyapmiz!
Abdurazzoq Moʻʼmin.