9 aprelda Qirg’izistonga ikki kunlik rasmiy safar bilan Turkiya Bosh vaziri Rajab Toyyip Erdo’g’on tashrif buyurdi. Turkiya rahbari Bishkekda prezident Almazbek Atambaev, parlament raisi Asilbek Jeenbekov, Bosh vazir Jonto’ra Sotiboldiev bilan uchrashdi. Bundan tashqari oliy darajadagi mehmon qirg’iz-turk strategik hamkorligi kengashining ikkinchi masjlisida ishtirok etdi. Qirg’izistonlik siyosatshunoslarning aytishlaricha, Turkiya va Qirg’iziston rahbarlari o’rtasidagi shaxsiy munosabatlarning iliqligidan AQSh rahbariyati unumli foydalanishga harakat qilmoqda. Jumladan, Vashington 2014 yildan so’ng ham Bishkekdagi o’z harbiy tranzit bazasini saqlab qolish masalasida Turkiyadan vositachi sifatida foydalanmoqda. Qirg’iziston prezidenti Almazbek Atambaev 2014 yil iyulida AQSh bazasi mamlakatdan so’zsiz chiqarilishi haqida bir necha marotaba bayonot bergan edi.
Siyosatshunos Mars Sariev:
“Mendagi ma’lumotga qaraganda Erdo’g’on Qirg’izistonga safar qilishdan oldin AQSh Davlat kotibi Jon Kerri bilan uchrashgan. Shuning uchun ham muzokaralarda AQSh bazasi haqida gap bo’lishi tayin. Turkiya Qirg’izistonga ta’siridan foydalanib, bu masalani hal etishga o’z hissasini qo’shishga harakat qiladi. G’arb Turkiya orqali Qirg’izistonni harbiy bazalar masalasida murosaga keltirishga harakat qiladi”.
“Manas”dagi ba’za xozirgi kunda AQSh uchun juda zarur.
Birinchidan: AQSh Afg’onistondan qochib, o’z ashyolarini olib chiqib ketishiga va Islom asosida xarakat qilayotgan xarakatlarni, xossatan toliblarni kuchayib ketmasligiga doim to’siqlar qo’yib turish maqsadida O’rta Osiyodagi malay hokimlarga, xossatan Xamid Karzay yordam berib turishlik uchun bu ba’za juda zarur.
Ikkinchidan: Dunyo siyosatidagi avvalgi ulushiga ega bo’lishga urinayotgan Rossiyani nufuzini butunlay yo’q qilib, o’zini ham parchalashni maqsad qilgan AQSh uchun bu ba’za asosiy vasitadir.
Uchunchidan: ekanomika jihatidan ikkinchi o’ringa chiqib olgan va AQSh bilan raqobatlashishga urinayotgan Xitoyning hafidan qutilish masadida unga zarba berish uchun bu ba’za muhim vosita hisoblanadi, chunki Xitoy siyosatida sotsializmni asos qilayotganidan ichki siyosatini yopiq olib boradi, ya’ni tashqi jurnalistlarni erkin ma’lumot olishiga yo’l qo’ymaydi. Undagi ahvolni o’rganish uchun AQSh bu ba’zadan eng ko’p foydalanadi. Siyosiy vaziyat kundan-kunga taranglashib borayotgan bir paytda iqtisodiy jixatdan krizsga kirib qolgan AQSh ba’zani boshga joyga ko’chirishlik imkoniga ega emas. Shuning uchun bu ba’zani o’z o’rnida qoldirish uchun qattaq xarakat qiladi.
Rossiya uchun ham ba’zani chiqarib yuborish o’ta muhim va hayot-mamot masalasi.
Birinchidan: 20-chi asrning oxirlariga kelib xalqaro siyosatdagi dunyoni boshqarishda AQShga sherikchilik qilishdan vos kechgandan, sharqiy Yevropadagi nufuzini yo’qotgandan keyin va 21-chi asr boshlaridan O’rta Osiyodan ham ajrab qolish havfida qolgan va bir necha bor AQShning nufuzini bu erdan chiqarib tashlashga urib ko’rib, maqsadiga erisha olmagani bois xalqaro siyosatda Rossiyani mavqei tushib ketdi. Bu safar ham siyosiy o’yinda boy berishni xohlamaydi.
Ikkinchidan: O’rta Osiyodagi boyliklardan o’z mulkidek foydalanishga o’rganib qolgan Rossiya bu boyliklardan osonlikcha vos kechmaydi.
Uchunchidan: o’ziga yaqin joyda dushmanining xarbiy ba’zasini turishligiga xech qachon rozi bo’lmaydi. Xitoy ham AQShning bosimlaridan qutilish maqsadida Rossiya bilan hamkor bo’lyapdi. Lekin Qirg’izistonni mustaqil deb e’lon qilishib qo’yishgach, har bir ishda ikala bosqinchi ham bu hukumat bilan bitim asosida ish olib borishga majbur. Shuning uchun Qirg’iziston ikki o’t orasida qolyapdi, biriga rozi bo’lsa ikkinchisidan baloga qolyapdi….
Bizning kelajagimiz bu zolim, bosqinchilarning barchasidan vas kechib, o’z Islomimizga kaytishimizdadir. Xalqi Islomga havas bilan qaraydigan O’zbekistonda ham bu bosqinchilar, biridan yuz o’girib, ikkinchisiga boqayotgan mal’un I. Karimovni o’zgartirishdan qo’rqishyapdi. Islomga amal qilamiz deb jiddiy kirishgan Suriya xalqining yuz minglagan begunoh insonlarini o’ldirayotgan B. Asadni ham qanday bo’lmasin hukumatda olib qolishga urinishmoqda. Bu bosqinchilar mafkuraviy jihatdan ham, iqtsodiy ham, harbiy sohada ham mag’lub bo’lib, tugab boryapdi. Suriyada siyosiy jihaddan sharmanda bo’ldi, na insoniylikka va na BMT rezolyutsiyalariga to’g’ri kelmaydigan ishlarni qilgan B. Asadni qo’llayotgan kufr olamining haqiqiy basharasi oshkor bo’ldi. Ular o’z manfaatlaridan osonlikcha vos kechishmaydi. Islomga amal qilishimiz va Islomni siyosiy maydonga, xalqaro siyosat maydoniga olib chiqishimiz ularni zulmlaridan tiyib qo’yadi. Bu esa, Islomni to’la tadbiq qiladigan Xalifalik davlati yo’li bilan amalga oshadi.
Muttaqiy.